‘Toen ik op school zat was het anders. We leerden gewoon. Tegenwoordig is het anders. Leerlingen zijn niet meer zo gemotiveerd als vroeger. Alles moet maar leuk zijn. Maar leren is niet altijd leuk. Soms is het gewoon zwaar en moet je doorzetten.’
Hoor je deze geluiden ook vaker? Van opvoeders, maar ook van oud-leerkrachten?
Ik heb altijd mijn bedenkingen bij mensen die dit roepen.
Allereerst, degenen die dit zeggen hebben hun school afgemaakt en en er hun voordeel mee gedaan. Zij zijn dus niet bepaald de doelgroep met wie we te maken hebben.
Ten tweede, er zijn genoeg oud-leerlingen die niet gemotiveerd waren op school en die wel degelijk succesvol geworden zijn.
Als laatste, het blijkt dat je door de inzet van een aantal breinprincipes verrassend eenvoudig van een lage betrokkenheid naar hoge betrokkenheid en motivatie kunt gaan. (En dat daardoor het leerrendement omhoog gaat. Maar dat terzijde)
Brain-based teaching & learning
Bij dat laatste punt komt brain-based teaching & learning om de hoek kijken. Wat zeggen recente bevindingen over ons brein over de motivatie van leerlingen? Bestaat er echt zoiets als een ongemotiveerde leerling? Waarom zijn sommige leerlingen intrinsiek gemotiveerd?
Brain-based teaching & learning maakt de vertaling van bevindingen uit de neurowetenschap naar leren en ontwikkelen. Emoties spelen een hoofdrol bij deze methodiek. Emoties zetten we ook in om motivatie en betrokkenheid te creëren bij je leerlingen. Je zet bewust interventies in om je leerlingen in een positieve gemoedstoestand te brengen.
Onze gemoedstoestand en wat motivatie hiermee te maken heeft
Hoe we ons voelen, wisselt constant. We hebben honger, we zijn moe, we zijn bezorgd, we zijn optimistisch, we zijn gefocust etc. Onze gemoedstoestand is weliswaar steeds wisselend, het is wel echt, het is geen illusie of iets dat tussen je oren zit.
Wat heeft je gemoedstoestand nu te maken met motivatie en betrokkenheid?
Hoe werkt het in ons brein? Vroeger dachten we dat emotie, cognitie en fysiek gescheiden waren. Tegenwoordig weten we dat deze drie aspecten continue interactie hebben met elkaar om beslissingen te nemen. Door bewust positieve emoties op te wekken zet je je leerlingen in een gemoedstoestand waarin ze zin hebben om nieuwe ontdekkingen willen doen. Als brain-based teacher zijn al jouw interventies op gericht.
De gemoedstoestand ten goede keren? Check eerst dit
Voordat je aan de slag gaat met je leerlingen om hen in de gewenste gemoedstoestand te brengen is het goed om de basisvoorwaarden te checken. Wordt er niet voldaan aan de basisvoorwaarden dan wordt het moeilijk om de gewenste gemoedstoestand te bereiken.
Meest voorkomende oorzaken van demotivatie:
- Weinig positieve relaties hebben. Een slechte relatie met de leerkracht of zelfs het gebrek aan een goede vriend kan zorgen voor demotivatie.
- Het gevoel hebben dat school niets weet van jouw cultuur. Elke cultuur heeft zijn eigen taal, waarden, en leerstijlen.
- Een ‘ander’ brein hebben. Dyslexie, ADHD, chronische stress.
- Je onveilig voelen. Deze gevaren kunnen zowel echt als denkbeeldig zijn.
- Het gevoel hebben dat de lesstof niet betekenisvol is voor jou. Waarom zou je werken als je het gevoel hebt dat het niks oplevert?
De zeven stappen om de gemoedstoestand positief te veranderen
1.Je kiest welke gemoedstoestand geschikt is voor jouw leerlingen op dat moment.
2.Je ‘leest’ de huidige gemoedstoestand.
3.Je plant een strategie (Wie? Hoe? Wanneer?)
4. Je zorgt voor een plan B.
5.Je introduceert met positieve framing wat je wilt gaan doen.
6. De activiteit waarmee je de gemoedstoestand van je leerlingen verandert.
7. Je observeert hoe het gaat en past aan indien nodig.
Samenvattend
Om je leerlingen in de optimale leerstand te krijgen of te houden is het nodig dat je constant nagaat in welke gemoedstoestand je leerlingen zijn. Zij vertellen je op deze manier wat er aan de hand is. Vervolgens stel je jezelf een vraag: Is de gemoedstoestand die ik zie geschikt voor de les die ik wil geven? Als dat niet het geval is, dan is de oplossing om eerst de gemoedstoestand te veranderen. Dus als je denkt dat je een negatieve reactie krijgt op een activiteit die je gepland hebt, zorg er dan eerst voor dat ze in een goede bui zijn. Vraag ze daarna pas om de activiteit te doen die je in je hoofd hebt.
Praktische suggesties
- Wil je je leerlingen in een actieve gemoedstoestand brengen waarin ze actief aan het leren gaan? Laat je leerlingen eerst (gematigd) bewegen voordat ze de les starten. Wat korte oefeningen of een rondje om het schoolplein werkt al goed. Daarna kun je, terwijl ze nog staan, groepjes laten maken en hen aan het werk zetten. Of je laat je leerlingen staand de instructie volgen en vervolgens een werkblad op het raam, of bij de muur laten maken.
- Veiligheid is de basis voor alles. Vraag je leerlingen via een korte (anonieme) vragenlijst wat ze niet fijn vinden aan school en wat ze zouden willen om school leuker en beter te maken.
- Zorg voor keuzemogelijkheid bij je leerlingen. Een voorbeeld kan zijn: “Ik heb een idee!” Hoe is het als jij mag kiezen wat we straks gaan doen? Wat kies je: mogelijkheid A of B?”
- Leid de les in met een ‘teaser’. Een persoonlijk verhaal, een raadsel, of een quiz, waardoor de inhoud van de les betekenisvol wordt.
- Ga sowieso altijd na of je een les betekenisvol kunt maken voor je leerlingen.
- Zet altijd in op positiviteit. Gebruik positieve affirmaties, complimentenkaartjes, geef non-verbale bevestiging, hang positieve posters op etc.
- Gebruik het groepsgesprek om de negatieve emotie te benoemen en samen te ontdekken hoe je deze emotie kunt omzetten naar een positieve.
- Muziek werkt fantastisch!
- Geef feedback en zorg ervoor dat dit gezien wordt als beloning. Een computergame doet dit bijvoorbeeld heel goed. Iets goed gedaan? Direct naar het volgende level~!
Tot slot
Ik ben zelf een perfectionist als het gaat om mijn lessen. Ik baal ervan als mijn lessen niet gaan zoals ik dat wil. Wat ik echter geleerd heb van brain-based teaching is het volgende:
Ging het vandaag niet zoals je gewild had? Wees dan NIET GETREURD. Vergeef het jezelf. Niemand is perfect. Morgen is er een nieuwe dag. Met nieuwe kansen. Go for it!